ارتودنسی دندان اضافی و انواع دندان های اضافی

ارتودنسی دندان اضافی به منظور اصلاح دندان هایی انجام می شود که در نتیجه رشد دندان اضافی، منجر به کجی و یا بهم ریختگی دندان های دیگر شده است و می تواند عوارضی ایجاد کند که منجر به درد و تورم شود. افراد به طور کلی دارای 20 دندان شیری هستند که در دوران کودکی رشد می کنند و 32 دندان دائمی برای جایگزینی آنها دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای مقاله با مجله بست دنتیست همراه باشید.

هایپردونتیا یا دندان اضافی چیست؟

هایپردونتیا بیماری ای است که باعث رشد بیش از حد دندان در دهان شما می شود. این دندان های اضافی را بعضی اوقات، دندان های فوق بزرگ می نامند. آنها می توانند در هر جایی از نواحی منحنی محل اتصال دندان به فک شما رشد کنند. این منطقه به قوس های دندانی معروف است. دندان های اضافی ممکن است دندانهای شیری یا دائمی باشند.

در دندان های دائمی شیوع هایپرودنتیسی از 0.1٪ تا 3.8٪ متغیر است . در دندان های شیری شیوع 0.3 تا 0.6 درصد است.  هایپرودنتیسی در زنان در مقایسه با مردان دو برابر است.

انواع هایپردونتیا

در صورت شلوغی بیش از حد دندان ها، هایپردونتیا ممکن است باعث درد شود. دندانپزشکان دندانهای اضافی را بر اساس شکل و موقعیت آنها طبقه بندی می کنند. یک دندان اضافی ممکن است “مکمل” باشد و همان شکل و آناتومی مشابه دندان را داشته باشد، یا ممکن است “ابتدایی” باشد که در این صورت شکلی غیر طبیعی دارد و اغلب کوچکتر از دندان های اطراف است.

ادنتوم دندان چیست؟

ادنتوم شایع ترین تومور ادنتوژنیک می باشد اما به ندرت در سیستم دندان های شیری مشاهده می گردد. ادنتوم توموری خوش خیم با منشا دندانی است که رشدی آهسته دارد و همچنین اتیولوژی آن ناشناخته می باشد، اما فاکتورهایی مثل ترومای موضعی، عفونت و فاکتورهای ژنتیکی به عنوان عوامل احتمالی مطرح می باشند. ادنتوم موجب اختلالاتی در رویش دندان ها مانند نهفتگی و یا تاخیر در رویش دندان های شیری و ناهنجاری در موقعیت دندان مثل tipping و یا جابجایی دندان های مجاور می گردد.

دندان های اضافی می توانند در سراسر دهان ایجاد شوند که به کمک ارتودنسی دندان اضافی و یا روش های دیگر می توان آن را برطرف کرد. دندانپزشک همچنین ممکن است آنها را براساس مکان طبقه بندی کند که به شرح زیر می باشد:

مزیودنس

مزیودنس وضعیتی است که در آن بین دو دندان پیشین فک بالا دندان اضافه ای رشد می کند. این دندان اضافه ممکن است برای رشد و تراز دندان های دائمی تداخل ایجاد کند و برای این شرایط، درمان فوری ضروری است. دندان اضافه می تواند باعث آسیب به دندان مجاور و همچنین رشد سایر دندان ها شود. بهتر است برای پیشیگری از آسیب بیشتر، این دندان کشیده شود.

تحقیقات منتشر شده توسط مجله دندانپزشکی کودکان، مزیودنس به عنوان دندان اضافی در مرکز خط فک بالا بین دو دندان جلو تعریف می شود. این مطالعه نشان می دهد که مردان دو برابر زنان دچار این حالت می شوند. با این حال، این وضعیت تقریبا نادر است و تقریبا ۱ درصد جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد.

دلیل اصلی ابتلا به این مشکل نامعلوم است. این عارضه می تواند ژنتیکی باشد یا از فعالیت بیش از حد لامینای دندان ها ناشی شود که بافتی است که در مراحل اولیه رشد دندان ها ظاهر می شود. هیمچنین مزیودنس می تواند حاصل تقسیم جوانه یک دندان باشد.

دیستو مولار

دیستومولار اشاره به یک دندان اضافی دارد که در ردیف پشت دندانهای آسیاب رشد می کند، یعنی دندان های بزرگ و مسطح در پشت دهان که در کودکان این وضعیت کمتر مشاهده می شود و نادر است.

پارامولار

پارامولار یک دندان اضافی است که در کنار یکی از دندان های آسیاب رشد می کند و با دندان های دیگر همخوانی ندارد. ذکر این نکته لازم است که معمولاً بیشتر دندان های اضافی، از نوع مزیودنس هستند.

انواع شکل دندان های اضافی

اشکال دندان های اضافی عبارتند از:

• مکمل: مشابه نوع دندانی است که در نزدیکی آن رشد می کند.
• سل: دندان شکل لوله ای یا بشکه ای دارد.
• ادنتومای مرکب: دندان از چندین رشد کوچک و مشابه دندان در نزدیکی یکدیگر تشکیل شده است.
• ادنتومای پیچیده: به جای یک دندان تنها، ناحیه ای از بافت دندان در یک گروه بی نظم رشد می کند.
• مخروطی یا میخی شکل: دندان در قاعده پهن است و در نزدیکی قسمت فوقانی باریک می شود و  تیز به نظر می رسد.

علل رشد دندان اضافی

هایپردونتیا ممکن است به دلیل عوامل محیطی یا ژنتیکی ایجاد شود. در برخی موارد، علت آن مشخص نیست. داشتن دندان های اضافی می تواند با اختلالات ژنتیکی و سندرم ها همراه باشد، از جمله :

سندروم گاردنر

این اختلال نادر همچنین باعث ایجاد رشد تومور خوش خیم در مناطق مختلف می شود و خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.

کلیدوکرانیال دیسپلازی

این اختلال همچنین باعث تشکیل غیر طبیعی استخوان ها در ناحیه جمجمه می شود.

شکاف لب و کام

این بی نظمی های مادرزادی زمانی اتفاق می افتد که لب یا دهان کودک به درستی در رحم تشکیل نشود.

بیماری فابری

این بیماری شامل کمبود آنزیم آلفا-گالاکتوزیداز A است و بسیاری از مناطق بدن را تحت تأثیر قرار می دهد؛ از جمله دندان ها، پوست، مغز و سیستم عصبی.

سندروم الیس ون کرولد

یک اختلال نادر دیگری است که باعث کوتوله شدن اندام کوتاه یا انگشتان دست و پا اضافی می شود. همچنین ممکن است شامل ناهنجاری های مادرزادی قلب باشد.

سندروم نانس-هوران

این امر علاوه بر ایجاد ناهنجاری های دندانی، شامل آب مروارید مادرزادی است که منجر به ضعف بینایی می شود.

سندروم روبنشتاین-طیبی

این امر منجر به ویژگی های متمایز صورت، کوتاهی قد و ناتوانی ذهنی و همچنین مشکلات دندان ها، چشم ها، قلب و کلیه ها می شود.

سندروم تری کورینوفاالانژال

این امر منجر به ناهنجاری های استخوان و مفصل، ویژگی های مشخص صورت و ناهنجاری های پوست، مو و دندان ها می شود.

سندرم های ژنتیکی دیگر نیز می توانند باعث ایجاد دندان های اضافی شوند. برای پزشکان وجود دندانهای اضافی می تواند یک سرنخ مهم باشد و تشخیص زودرس، درمان آن را تسهیل می کند.

محل رویش دندان های اضافی

این دندان ها ممکن است به صورت شرایط زیر ایجاد شوند:

• به صورت منفرد یا چندتایی
• در یک یا دو طرف دهان
• در فک بالا یا پایین یا هر دو

اگر دندان اضافی قابل مشاهده باشد، دندانپزشک ممکن است آن را “روییده” توصیف کند. اگر زیر خط لثه پنهان باشد، ممکن است آن را به عنوان “تحت تأثیر” توصیف کنند. اکثریت دندان های اضافی تک و نهفته هستند. دو دندان اضافی فقط در 12-23٪ موارد هایپرودنتیسی وجود دارد. در کمتر از 1٪ موارد، بیش از دو دندان اضافی وجود دارد. همچنین  تا 98٪ از دندانهای بزرگ در فک بالا هستند.

هایپردونتیا به طور معمول درد ایجاد نمی کند. با این حال اگر دندان ها بیش از حد شلوغ شده یا عوارض دیگری ایجاد کرده باشند، ممکن است درد و تورم در اطراف دندان اضافی یا دندان ها ایجاد شود.

نحوه درمان دندان اضافی

دندانپزشک با معاینه دهان، هایپردونتیا را تشخیص می دهد. آنها همچنین از اشعه ایکس استفاده می کنند تا دندان های اضافی که از خط لثه بیرون نزده اند را بررسی کنند. درمان به این بستگی دارد که آیا دندان های فوق بزرگ ممکن است عوارضی ایجاد کنند یا خیر. معمولاً دندان های اضافی هیچ علامتی ندارند. ممکن است شخصی از وجود آنها هیچ تصوری نداشته باشد و دندانپزشک ممکن است فقط آنها را با اشعه ایکس تشخیص دهد.

اگر دندان های اضافی هیچ علامتی یا عارضه ای ایجاد نکنند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. با این حال در بیشتر موارد هایپردونتیا، دندان های اضافی باید برداشته شوند حتی اگر باعث ناراحتی نشوند. در صورت ایجاد مشکلات زیر، دندانپزشک حذف آنها را توصیه می کند.

• مشکلات جویدن یا غذا خوردن
• مشکلات تمیز کردن دندان ها که می تواند منجر به بیماری لثه شود.
• ازدحام بیش از حد دندان یا کج شدن دندان
• تاخیر در رویش دندان های دائمی
• آسیب به دندانهای دائمی خشک نشده
• ایجاد هرگونه ناراحتی

اگر دندان های اضافی به دلیل اختلال ژنتیکی ایجاد شوند، برداشتن آنها با ارتودنسی دندان اضافی ایده خوبی است. برخی از اختلالات ژنتیکی از عوامل خطرزای ابتلا به هایپرودنتیسی هستند. حتی هنگامی که هیچ سندرم ژنتیکی وجود نداشته باشد، دندان های اضافه در خانواده ها ممکن است ایجاد شوند.

عوارض دندانهای اضافی چیست؟

اکثر دندانهای اضافی باعث ایجاد عوارضی می شوند که برخی از عوارض هایپردونتیا عبارتند از:

• شکاف بین دندان ها
• ازدحام بیش از حد دندان در دهان
• وجود داشتن دندان های کج
• درد و التهاب
• عفونت مانند التهاب لثه
• تاخیر در رویش دندانهای دائمی
• تأثیر دندان های ثنایای دائمی
• تشکیل غیر طبیعی ریشه در دندان های مجاور
• ضایعات کیستیک در اطراف دندان ها
• عدم رشد به موقع دندان های شیری

چه موقع برای ارتودنسی دندان اضافی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر شخصی متوجه دندان های اضافی شود، به ویژه دندان هایی که با دندان های اطراف همخوانی ندارد، باید به دندانپزشک مراجعه کند. به طور کلی در مورد هر گونه تورم یا درد در دهان با دندانپزشک مشورت کنید تا اگر نیاز شد ارتودنسی دندان اضافه انجام شود. اگر متوجه شدید که دندان های دائمی کودک دیر رشد می کنند یا شکاف های زیادی بین دندان های دائمی وجود دارد؛ بخصوص دندان های جلو باید با دندانپزشک مشورت کنید.

یک دندانپزشک ممکن است در طی یک معاینه منظم یا اشعه ایکس هایپردونتیا را تشخیص دهد. طبق نتایج بدست آمده از برخی تحقیقات، تشخیص زودهنگام دندان های اضافی، منجر به چشم انداز بهتر افراد مبتلا به هایپرودنتیسی می شود.

یک دندانپزشک ممکن است بتواند این مسئله را در کودکان 2 ساله تشخیص دهد. با برداشتن دندان اضافی، هرگونه ناراحتی معمولاً از بین می رود. اگر دندان های اطراف کج باشند یا به طریقی دیگر تحت تأثیر قرار گرفته باشند، با انجام کارهای مربوطه و ارتودنسی دندان اضافی می توان این مشکلات را برطرف کرد.