ارتودنسی ثابت

ارتودنسی دندان به منظور رفع ایراد و عیوب ظاهری دندان ها بکار برده می شود که با ایجاد اصلاحات لازم در دندان ها و فک، باعث رفع ناهنجاری ها و جلوگیری از پوسیدگی دندان ها می گردد. گاهاً پیش می آید که فضای فک بزرگ یا کوچک تر از حد نرمال است، که در این صورت در مواردی بی نظمی در دندان ها ایجاد می شود. ارتودنسی ثابت دندان یکی از انواع ارتودنسی است که در این مقاله دکتر خضری (بهترین متخصص ارتودنسی در کرج) به طور جامع به معرفی آن پرداخته است.

ارتودنسی ثابت چیست؟

ارتودنسی ثابت یکی از روش‌ های درمان ناهنجاری ‌های دهان و دندان است که به کمک وسایل و ابزار خاصی به اصلاح و درمان دندان ها و همینطور فکین می‌ پردازد. ارتودنسی به طور کل به دو بخش ارتودنسی ثابت و متحرک تقسیم می شود که هر کدام ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند و با توجه به شرایط بیمار به کار می روند و تشخیص استفاده از هر کدام از روش ها به نظر پزشک متخصص بستگی دارد.

لازم به ذکر است که در این روش، امکان بیرون آوردن دستگاه ارتودنسی از محیط دهان وجود ندارد. ارتودنسی ثابت تقریباً برای تمام بیماران ارتودنسی مناسبی است و چون امکان حرکت دادن دندان به طور گسترده‌ را فراهم می کند، بهترین روش برای رفع مشکلات پیچیده‌ تر نامرتبی دندان‌ ها است. هدف ارتودنسی ثابت حرکت دادن دندان ‌ها در جهت اصولی و طبیعی و همینطور اصلاح ساختار ارتباطی بین فک و دندان است.

انواع ارتودنسی ثابت

ارتودنسی ثابت در انواع زیر موجود است که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند و در شرایط متفاوتی استفاده می شوند:

ارتودنسی ثابت با بریس فلزی

بریس‌ های فلزی که به بریس‌های معمولی نیز معروف هستند دو جزء اصلی دارند. اول براکت های فلزی هستند که به کمک چسب مخصوصی روی سطوح دندان چسبانده می شوند و بخش دیگر سیم فلزی قابل انعطافی است که از میان براکت‌ ها رد شده و با اعمال فشار به دندان‌ ها، سرانجام باعث حرکت آنها می شود.

این‌ ها نوعی بریس‌ از جنس استیل ضد زنگ و مقاوم هستند که بیشتر نوجوانان دریافت می‌ کنند، زیرا از لحاظ اقتصادی به صرفه تر بوده و اغلب سریع‌ ترین راه برای حرکت دندان به مکان‌ های ایده‌ آل هستند و جالب است بدانید رنگ‌ بندی مختلف دارند و به ارتودنسی رنگی معروف هستند.

در گذشته براکت‌ ارتودنسی و سیم‌ های مورد استفاده برای بریس‌ های فلزی بسیار قابل توجه بود و می‌ توانست برای کسانی که بریس‌ ها را روی دندان‌ هایشان داشتند به دلیل اندازه و قایل مشاهده بودنشان آزار دهنده باشد.

ارتودنسی ثابت با بریس دیمون

ارتودنسی دیمون نمونه دیگری از ارتودنسی‌ های پیشرفته در حوزه‌ دندانپزشکی است. در این روش به جای استفاده از نگهدارنده ‌‌های لاستیکی، از یک مکانیزم خاص استفاده می‌ شود که به سیم‌ های ارتودنسی امکان حرکت راحت ‌تر و بهتر را می‌ دهد. این مکانیزم باعث کاهش زمان لازم برای تعویض سیم‌ ها می ‌شود.

بریس‌های دیمون در واقع بریس های خود تنظیم (سلف لیگیت) هستند. این به این معنا است که آرچ وایر بدون نیاز به باندهای الاستیک (لیگاتورها)، وایر و اتصالات فلزی در موقعیت مناسب خود قرار می‌ گیرند. به دلیل فشار ملایمی که در این ارتودنسی به دندان ها وارد می شود، بیمار درد زیادی متحمل نمی شود و طول درمان نیز کوتاه تر خواهد شد. از همه مهم تر، احتمال کشیدن دندان که معمولا در درمان‌ ارتودنسی‌ معمولی مشاهده می‌ شود در این نوع ارتودنسی بسیار کم است.

این نوع سیم‌ کشی به‌ دلیل ظاهر زیبایی که دارد جایگزین مناسبی برای ارتودنسی فلزی است. در این سیستم که با کمک تکنولوژی بدون سایش صورت می‌ گیرد، درمان سریع‌ تر به نتیجه رسیده و دندان ها به‌ راحتی و با ظرافت کامل جابه‌ جا و مرتب می‌ شوند. ارتودنسی دیمون دارای پوششی سخت بوده، ضد زنگ است و مهمتر از همه این‌ که چون نیاز به کش کوچک اطراف هر براکت نیست، تمیز کردن دندان‌ ها بسیار راحت تر صورت می‌ گیرد.

ارتودنسی ثابت با بریس سرامیکی

این نوع درمان ارتودنسی دندان از لحاظ ساختار و نحوه عملکرد شباهت زیادی به بریس ‌های فلزی دارد، با این تفاوت که از جنس سرامیک ساخته شده است. بریس‌ های سرامیکی جایگزینی برای بریس‌ های فلزی بوده که براکت ارتودنسی ثابت در این نوع، شفاف و همرنگ دندان هستند. مزیت این براکت‌ ها این است که کمتر در دهان قابل توجه می باشند در نتیجه می‌ توانید با اعتماد بنفس بیشتری لبخند بزنید.

براکت‌ های سرامیکی انتخاب مناسبی هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان می‌ باشند. ارتودنسی ثابت نامرئی سرامیکی، دچار لک نمی شوند اما به افرادی که سیگاری هستند توصیه نمی شود، چون به مرور زمان تغییر رنگ می دهند.

سیم‌ هایی که برای تغییر موقعیت دندان‌ ها در این ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌ گیرند نیز می‌ توانند همرنگ دندان باشند اما با پیشرفت درمان نیاز به سیم‌ های فلزی قوی‌ تری خواهد بود. براکت‌ های سرامیکی جایگزینی مقرون به صرفه برای ارتودنسی نامرئی دندان می‌ باشند زیرا دیگر هزینه‌ های لابراتور دخیل نخواهد بود.

متخصص ارتودنسی تقریباً هر ۸ تا ۱۲ هفته یک بار پیشرفت بریس‌ ها را کنترل کرده و در صورت لزوم سیم را تنظیم می‌ کند. پس از هر ویزیت با حرکت دندان‌ ها به طرف موقعیت مورد نظر، مقداری درد را احساس خواهید کرد. مدت زمان ارتودنسی برای هر شخص متفاوت است اما به طور متوسط دوره‌ درمان بین ۱۲ تا ۲۴ ماه می‌ باشد.

ارتودنسی ثابت با بریس پشت دندانی

تمایل به داشتن لبخند زیبا، همواره باعث شده تا سالیانه عده زیادی از مردم به ارتودنتیست ها مراجعه کنند و از روش های مختلف ارتودنسی بهره ببرند. در عین حال تعداد زیادی از این افراد به دلیل ظاهر نامناسبی که بریس های فلزی بر روی دندان و محیط دهان ایجاد می کنند، از ارتودنسی صرف نظر می کنند. علی الخصوص نوجوانان که معمولاً از اعتماد به نفس پایین تری رنج می برند و ظاهر فلزی روی دندان های خود را نمی پسندند.

در همین راستا خوشبختانه در سالهای اخیر، تکنولوژی جدیدی وارد شاخه ارتودنسی شده که طرفداران زیادی پیدا کرده است. در این روش بریس هایی به صورت نامرئی وارد بازار شد که به ارتودنسی لینگوال یا مخفی معروف شده و به سطوح پشتی دندان متصل می‌ شود و به هیچ وجه قابل مشاهده نیست.

با اینحال این روش برای همه افراد مناسب نمی باشد و در نهایت با مشاوره از متخصص ارتودنسی و معاینه تخصصی، باید تصمیم گرفت که از کدام روش استفاده کرد. به عنوان مثال اشخاصی که اوربایت (Overbite) بسیار شدیدی دارند، بهتر است از انواع عادی بریس استفاده کنند.

مزایا و معایب ارتودنسی ثابت

از مزایای ارتودنسی ثابت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قابلیت استفاده برای درمان ناهنجاری ‌های شدید دندان
• نیازی به خارج کردن و گذاشتن دوباره آن نیست.
• از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند.
• رفت و آمد زیادی به کلینیک دندانپزشکی را به دنبال نخواهد داشت.
• کاهش خطر آسیب به دندان ‌ها
• رنگ بندی متنوعی دارد.
• محدودیت سنی ندارد.
• طرح لبخند شما را اصلاح می کند.
• طول عمر دندان ‌ها را افزایش می دهد.
• از ابتلا به بیماری‌ های لثه جلوگیری می شود.

معایب و مشکلات ارتودنسی ثابت شامل موارد زیر می شوند:

• طول مدت درمان بیشتر نسبت به ارتودنسی متحرک
• امکان شکسته شدن وسایل ارتودنسی هنگام جویدن غذاهای سفت و محکم
• امکان آسیب زدن به دندان‌ ها در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی
• به دلیل وجود بخش های مختلف بریس، مسواک زدن را کمی سخت می کند.

ابزارهای ارتودنسی ثابت دندان

از ابزارهای ارتودنسی ثابت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

براکت

براکت ها قطعات کوچکی هستند که به سطح جلو یا عقب دندان ها متصل می شوند. ما این براکت ها را با کمک چسب و سیمان مخصوصی به دندان ها وصل می کنیم.

سیم ارتودنسی

این سیم های قوس دار، براکت های نصب شده روی سطوح دندان ها را به همدیگر متصل می کند. متخصص ارتودنسی با کمک این سیم ها، فشار و نیروی مورد نیاز را به دندان ها وارد می کند تا دندانها در جهت مدنظر ما جابجا شده و در نهایت صاف شوند.

بند

این بندها به صورت لنگر عمل می‌ کنند و بین دندان‌ هایی که به هم نزدیک هستند فاصله ایجاد می‌ کند تا مانع از ایجاد فشار بر روی دندان‌ های دیگر شوند و همچنین محلی برای اتصال سیم‌ های ارتودنسی هستند.

زمان مناسب ارتودنسی ثابت

در گذشته تاکید بیشتری بر این بود که قبل از رسیدن به بلوغ، بهترین زمان برای انجام ارتودنسی ثابت است. زیرا در این زمان رشد استخوان‌ های فک و دندان هنوز به تکامل نرسیده و ارتودنسی دندان کودکان راحت‌ تر انجام می‌ شود. اما با گذشت زمان و پیشرفت های قابل توجه در این زمینه دندانپزشکی، محدودیت سنی برای انجام ارتودنسی کمتر و در هر سنی قابلیت انجام دارد.

عوارض عدم درمان ارتودنسی غیر متحرک

• ایجاد مشکل در جویدن و هضم غذا
• لق شدن دندان‌ ها
• پوسیدگی دندان ‌ها
• ایجاد مشکلات تنفسی

مدت زمان درمان ارتودنسی ثابت

تجربه متخصصین ثابت کرده است که زمان حداکثری که در ارتودنسی ثابت برای درمان مشکلات شدید دندان ها لازم است حدود 3 سال است. از نظر متخصصین، زمان ارتودنسی بین 6 ماه تا 36 ماه متغیر است.

مدت زمان درمان ارتودنسی ثابت به عوامل زیادی بستگی دارد که می‌ توان به نوع و شدت ناهنجاری، نوع ارتودنسی ثابت، وضعیت دندان های بیمار، میزان تخصص و مهارت پزشک و رعایت نکات مراقبتی توسط بیمار اشاره کرد. برخی از عوامل موثر در کوتاه یا طولانی شدن زمان ارتودنسی به ترتیب زیر می باشند:

• سن
• شدت اختلالات فکی ودندانی
• بهداشت مناسب دهان و دندان
• پیگیری برنامه درمانی از سوی بیمار (حضور به موقع در زمان تعیین شده و مراجعه به متخصص ارتودنسی)
• سابقه سلامت دندان ها
• برخی سلیقه ها و انتظارات شخصی
• انتخاب نوع درمان ارتودنسی ( ارتودنسی ثابت یا ارتودنسی نامرئی )

مراقبت از ارتودنسی ثابت چگونه است؟

پس از انجام ارتودنسی، مراقبت از آن مهم‌ ترین کاری است که باید انجام داد. این نکات عبارت‌ اند از:

1. استفاده از مسواک و خمیر دندان مناسب و استفاده از آن ها بعد از هر وعده غذایی. مسواک زدن در بهداشت ارتودنسی بسیار مهم است، چون وسایل ارتودنسی، باعث گیر کردن غذا در بین دندان ها می شود و میزان تشکیل پلاک را در دهان افزایش می‌دهد. رعایت بهداشت دهان و دندان، از پوسیدگی دندان‌ ها در دوران ارتودنسی جلوگیری می‌ کند.

2. تمیز کردن فضاهای بین دندان به وسیله نخ دندان. به این صورت پلاک را از بین دندان‌ ها و زیر خط لثه یعنی ناحیه‌ هایی پاک می‌ کند که مسواک به آنها دسترسی ندارد. در واقع اگر نخ نکشید، بیش از 40 درصد سطوح دندان تمیز نمی‌شود.

3. تغذیه سالم و درست در زمانی که ارتودنسی کرده اید، اهمیت ویژه ای دارد. از خوردن غذاهای سفت و چسبنده، شکلات، پولکی، آجیل، تخمه و … پرهیز کرده و اگر زمان هایی در دوران ارتودنسی دندان دچار درد شدید، از غذاهای نرم تر مانند پوره و املت ها استفاده کنید و یا به جای میوه گاهی اسموتی های بدون دانه مصرف کنید.

4. پرهیز از انجام ورزش‌ های رزمی یا ورزش‌ هایی که ممکن است به ناحیه سر و صورت ضربه وارد کند.

خوراکی های شیرین مجاز هنگام ارتودنسی دندان

همچنین نوشیدنی‌ ها و غذاهای اسیدی یا حاوی قند بالا نیز باعث تشکیل پلاک می‌ شود و سلامت دندان‌ ها را به خطر می‌ اندازد. اگر میل به خوردن خوراکی‌ های شیرین دارید، می‌ توانید یکی از خوراکی‌ های خوشمزه زیر را جایگزین آن کنید:

• ماست
• بیسکوئیت نرم یا خیسانده در شیر
• ماکارونی با پنیر
• انگور بدون هسته
• پن کیک

هزینه ارتودنسی ثابت دندان

تعیین هزینه ارتودنسی ثابت به عواملی مثل نوع و جنس ارتودنسی، مدت زمان درمان، نوع و شدت ناهنجاری، مدت زمان درمان، تعداد دفعات مراجعه به پزشک و میزان تخصص ارتودنتیست بستگی دارد. متخصص باید بررسی کند که آیا نیاز به جراحی یا کشیدن دندان هست یا خیر؛ همچنین وضعیت سلامت دهان و دندان هر بیمار متفاوت است.

هر چقدر این درمان در دوران کودکی و همزمان با مسیر توسعه رشد دندانی صورت بگیرد، طول درمان و هزینه ارتودنسی دندان نیز کاهش می ‌یابد. هرچند ممکن است هزینه سیم کشی دندان و قیمت ارتودنسی در نگاه اول خیلی زیاد به نظر برسد، اما مطمئن باشید که در قبال فواید و مزایای زیاد آن بدون به همراه داشتن عوارض ارتودنسی، اصلاً هزینه بالایی نیست. در واقع ارتودنسی دندان می‌ تواند در دراز مدت به صرفه‌ جویی در هزینه‌ های شما کمک زیادی کند.

پاسخ به سوالات پرتکرار