انواع کیست دندان + روش های تشخیص و درمان آن ها

کیست دندان یکی از مشکلات شایع دندانپزشکی است که می تواند به مشکلات جدی تری منجر شود. کیست ها در واقع کیسه های پر از مایع یا مواد نیمه جامد هستند که در داخل یا اطراف دندان ها و بافت های دندانی ایجاد می شوند. در این مقاله از مجله bestdentists به بررسی جامع این مشکل، انواع مختلف آن، علائم، روش های تشخیص و درمان می پردازیم.

کیست دندان چیست؟

کیست دندان به تجمع مایع یا مواد نیمه جامد در ناحیه دندان یا لثه گفته می شود. این کیسه ها می توانند در هر قسمت از دندان یا بافت های اطراف آن ایجاد شوند و معمولاً به صورت غیرطبیعی رشد می کنند. کیست ها می توانند به دلایل مختلفی مانند عفونت های دهانی، التهاب، یا آسیب های قبلی ایجاد شوند.

انواع کیست دندان

کیست دندان به طور کلی به چند نوع اصلی تقسیم می شوند که شامل:

اپیکال

کیست اپیکال که به نام کیست ریشه ای نیز شناخته می شود. این کیسه ها در انتهای ریشه دندان شکل می گیرند و معمولاً به علت عفونت دندان و التهاب در ناحیه ریشه دندان ایجاد می شود. در بسیاری از موارد، اپیکال به دلیل شدید بودن پوسیدگی دندان یا عفونت های مزمن به وجود می آید.

پرکستیکولر

پرکستیکولر در اطراف تاج دندان در حال رشد ایجاد می شود و معمولاً به دلیل عدم رویش کامل دندان یا وجود دندان های نهفته (دندان هایی که به درستی در دهان رویش نیافته اند) رخ می دهد. این نوع کیسه ها بیشتر در دندان عقل شایع است.

کیست دنتی ژروس

دنتی ژینوس، کیسه ای است که به دور تاج دندان های نهفته یا در حال رشد شکل می گیرد. این مشکل معمولاً در دندان های عقل و دندان های دائمی در حال رشد دیده می شود و ممکن است به رشد غیرطبیعی دندان ها منجر شود.

کیست اُدنتوژنتیک

کیسه های اُدنتوژنتیک به کیسه های اطلاق می شود که از بافت های دندانی و در حال رشد دندان ها ایجاد می شوند. این نوع کیست ها شامل کیست های ریشه ای، کیست های دنتینوکس و کیست های آپیکال می شود.

علائم کیست دندان

کیست ها ممکن است علائم مختلفی داشته باشند که به طور مستقیم به محل و اندازه کیست بستگی دارد. علائم شایع کیست ها عبارتند از:

درد و ناراحتی

احساس درد و ناراحتی یکی از علائم اصلی کیست است. درد معمولاً به صورت مداوم یا تیز در ناحیه دندان آسیب دیده یا ناحیه اطراف آن احساس می شود. این درد ممکن است با فشار، جویدن یا حتی در هنگام استراحت نیز احساس شود.

تورم و التهاب

التهاب در ناحیه لثه یا دندان می تواند نشان دهنده وجود کیست باشد. تورم ممکن است به صورت خفیف یا شدید باشد و به تدریج افزایش یابد.

حساسیت به دما

کیست ها می توانند باعث حساسیت دندان ها به دماهای گرم یا سرد شوند. این حساسیت معمولا به دلیل التهاب یا عفونت در ناحیه کیست ایجاد می شود.

ترشح از لثه

ترشح مایع یا چرک از لثه در ناحیه کیست نیز ممکن است دیده شود. این ترشح معمولاً به دلیل عفونت یا التهاب کیست ایجاد می شود.

تغییر در ظاهر دندان

کیسه های بزرگتر می توانند به تغییر در ظاهر دندان یا ساختار دهان منجر شوند. این تغییرات ممکن است شامل جابجایی دندان ها یا تغییر در شکل لثه باشد.

روش های تشخیص کیست دندان

تشخیص کیست دهانی نیازمند بررسی های دقیق دندانپزشکی و تصویربرداری است. روش های معمول تشخیص کیست شامل موارد زیر هستند:

معاینه بالینی

دندانپزشک ابتدا ناحیه آسیب دیده را از نظر علائم بالینی بررسی می کند. این بررسی شامل معاینه دندان ها، لثه ها و نواحی اطراف آن است.

رادیوگرافی دندان

عکس دندان رادیوگرافی (X-ray) یکی از ابزارهای اصلی در تشخیص مشکلات دندانی است. تصاویر رادیوگرافی می توانند کیست ها، اندازه و موقعیت آنها را به دقت نشان دهند و کمک کنند تا وضعیت کیست به خوبی ارزیابی شود.

سی تی اسکن

در برخی موارد، سی تی اسکن برای بررسی دقیق تر کیست و تعیین ابعاد و موقعیت آن استفاده می شود. این تکنیک تصویربرداری سه بعدی اطلاعات بیشتری را درباره ساختارهای داخلی فراهم می آورد.

بیوپسی

در مواردی که تشخیص نهایی کیست مورد نیاز است، بیوپسی (نمونه برداری از بافت) ممکن است انجام شود. نمونه بافتی از کیست برای بررسی میکروسکوپی و تشخیص دقیق تر به آزمایشگاه ارسال می شود.

راه های درمان کیست دندان

درمان انواع کیست ها بسته به نوع، اندازه و موقعیت کیست و همچنین وضعیت کلی بیمار متفاوت است. روش های درمانی معمول شامل:

درمان خانگی کیست دندان

• آب و نمک: آب و نمک معجزه عفونت های دندان و دهانی می باشد، نمک به علت خاصیت ضدعفونی کردنی که دارد می تواند تمام میکروب های موجود در محل مورد نظر را از بین ببرد.
• زردچوبه: شما در این اولین مرحله از درمان خانگی کیست نیاز به شیر یا آب و زردچوبه دارید. یک قاشق زردچوبه ( چایی خوری باشد خیلی بهتر است) با شیر یا آب ترکیب و سپس دندان را شست و شو دهید
• سرکه سیب: یکی از بهترین درمان ها برای نابودی کیست استفاده از سرکه سیب است. با آب ترکیب کنید و دندان را شست و شو دهید.( حداقل 3 بار در روز)
• کمپرس آب گرم: با استفاده از کمپرس آب گرم می توانید ملتهب بودن لثه را کاهش دهید.
• سیر: سیر داروی معجزه کننده در موضوعاتی مثل دندان درد، کیست و غیره است، سیر را له و به صورت گوگله آن را در بیارید، سپس آن را به محل مورد نظر آغشته کنید.
• روغن میخک: روغن میخک می تواند در درمان کیست کنار شما باشد. برای بهره مندی از روغن میخک می توانید آن را با مقداری پنبه آغشته کنید و سپس محل مورد نظر را با آن ماساژ دهید.

درمان فروی کیست دندان

برای درمان بی درنگ کیست باید از دارو ها کمک گرفت، ما در این مرحله با دو نوع دارو رو به رو هستیم. داروی اول برای کم شدن التهاب که به اصطلاح ضدالتهاب شناخته می شود و داروی دوم برای درمان عفونت یا همان آنتی بیوتیک. بهترین دارو برای کیست دندان و عفونت های دهانی کلیندامایسین و آموکسی‌ سیلین می باشند، این دارو ها خاضیت چرک خشک کنی دارند و به عنوان دو داروی بسیار تاثیرگذار در کنار ما خواهند بود (مشورت با پزشک برای مصرف جهت مطمئن شدن از حساسیت). لازم است که هیچ کمکی مثل راهنمایی های دکتر دندانپزشک به ما نخواهد شد، پس اگر درد شما بیشتر از حالت ممکن شد حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.

درمان های غیر جراحی

در برخی موارد، داروهای ضد عفونت یا ضد التهاب برای کاهش علائم و کنترل عفونت تجویز می شود. برای درمان کیست های آپیکال، ممکن است درمان ریشه دندان (پالپوتومی یا پالپکتومی) انجام شود تا عفونت و التهاب کاهش یابد و دندان حفظ شود.

درمان های جراحی

برای کیست های بزرگتر یا کیست هایی که به درمان های غیرجراحی پاسخ نمی دهند، جراحی برای حذف کیست و بافت های آسیب دیده ضروری است. این جراحی معمولاً شامل برداشتن کیست و پاکسازی ناحیه اطراف آن می شود.

در برخی موارد، اگر کیست باعث تخریب استخوان شده باشد، ممکن است نیاز به پیوند استخوان یا درمان های مشابه برای بازسازی ساختار استخوانی باشد.

پیگیری و مراقبت های بعد از درمان

پس از جراحی، مراقبت های دقیق از زخم و ناحیه درمان شده بسیار مهم است. این شامل رعایت دستورالعمل های بهداشتی و استفاده از داروهای تجویزی است. علاوه بر این مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت بهبودی و اطمینان از عدم عود کیست ضروری است.

پیشگیری از کیست دندان

پیشگیری از کیست شامل رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و درمان های پیشگیرانه است. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، معاینه های منظم دندانپزشکی و درمان پوسیدگی های دندانی می توانند از بروز کیست های دندانی جلوگیری کنند. کیست دندان خطرناک است چراکه ممکن است آسیب های وارد شده از طرف کیست منجر به از دست دادن دندان شود ( این تومور را دست کم نگیرید، رعایت بهداشت و رسیدگی به آن را در اولیت قرار بدهید).

عوارض کیست دندان چیست

در صورتی که به کیست رسیدگی لازم انجام نشود:

1. در وهله اول درد دندان افزایش می یابد.
2. در وهله دوم دندان مورد نظر عفونت خواهد کرد.
3. مرحله سوم احتمال تبدیل کیست به آبسه افزایش خواهد یافت.
4. به وجود آمدن برآمدگی در قسمتی از فک ( ترجیحا همان سمتی که دندان قرار دارد)
5. بعد از پشت سر گذاشتن مرحله 3 و 4 علاوه بر عفونت احتمال افزایش تب پیشبینی خواهد شد و فرد دچار احساس بی حالی شدید خواهد کرد.
6. ضعیف شدن استخوان فک به مرور زمان و احتمال آسیب رسیدن به آن در صورت وارد کردن نیرو.
7. از دست رفتن ریشه دندان ( احتمالا نیاز به عصب کشی دندان خواهد بود).

خلاصه

کیست دندان یک مشکل شایع دندانپزشکی است که می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد. آشنایی بیشتر با این موضوع + رسیدگی به آن، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد چراکه بحث سلامتی دندان و دهان در میان است. رعایت بهداشت دهان و دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک و درمان به موقع مشکلات دندانی به کاهش خطر بروز کیست و حفظ سلامت دهان و دندان کمک می کند.