دندانپزشکی بارداری چه اهمیتی دارد؟ مراقبت از دهان و دندان در دوران بارداری
یکی از مهمترین دوران زندگی بانوان، دوران بارداری آنها است. بیشتر خانم ها در این دوران تمرکز خود را بر روی تغذیه، پرهیز از مصرف داروهای شیمیایی و پیشگیری از مبتلا شدن به سرماخوردگی می گذارند. شاید کمتر کسی در این دوران به فکر سلامت دهان و دندان خود و تاثیر آن بر تولد فرزند سالم باشد. اما مادران باردار باید این را بدانند که بهداشت دهان و دندان در بارداری مستقیما بر روی جنین آنها اثرگذار است. اینجاست که اهمیت دندانپزشکی بارداری نمایان می شود.
آنچه در این مقاله می خوانید
✍🏻 جدول دسترسی سریع به مهم ترین عناوین این مطلب
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری و تاثیر آن بر دهان و دندان
- اهمیت مراقبت از دندان قبل از بارداری
- مشکلات شایع دهان و دندان برای مادران باردار
- ماه های پر خطر و کم خطر برای انجام خدمات دندانپزشکی بارداری
تغییرات هورمونی در دوران بارداری و تاثیر آن بر دهان و دندان
یکی از مهم ترین تغییراتی که در دوران بارداری به وجود می آید، به هم خوردن هورمون های زنانه است. در این دوران به علت این تغییرات، لثه ها بیشتر از قبل مستعد التهاب و خونریزی هستند و پوسیدگی دندان تشدید و احتمال درد و عفونت شدید دندان وجود دارد. به همین علت اگر خانم های باردار، بهداشت را در زمینه بیماری و التهاب لثه و بهداشت دهان و دندان رعایت نکنند، ممکن است با وجود مقدار کمی پلاک دندان و جرم، دچار تورم یا خونریزی لثه و یا مشکلات جدی شوند. بنابراین تاکید جدی می شود قبل از تصمیم به بارداری به دندانپزشک مراجعه کنید و چنانچه پوسیدگی دندان پیش آمده یا جرمگیری دندان لازم است، اقدامات لازم را انجام دهید.
اهمیت مراقبت از دندان قبل از بارداری
پیش از بارداری زمان مناسبی برای برطرف کردن مشکلات دهان و دندان است. انجام خدمات دندانپزشکی مانند ترمیم و روکش کردن دندان و ترمیم لثه، قبل از بارداری مسلما هوشمندانه تر است. معاینات دندانپزشکی پیش از بارداری فرصتی برای انجام عکسبرداری ضروری دندان هاست. زیرا بعد از بارداری بهتر است جنین در معرض اشعه های ناشی از عکس برداری قرار نگیرد.
همانطور که گفته شد در دوران بارداری به علت تغییرات هورمونی، دندان ها مستعد پوسیدگی و لثه ها حساس تر می شوند. این یکی از دلایل مهم برای مراجعه به دندانپزشک پیش از بارداری است. در صورت درمان نشدن التهابات لثه و پوسیدگی ها، این مشکلات می توانند تبدیل به عارضه جدی تری به نام پریودنتیت شوند که باعث بروز عوارض مختلفی از جمله دیابت بارداری، زایمان زودرس و پره اکلامپسی در دوران بارداری می شوند. به همین دلیل بهتر است هر مشکلی را پیش از باردار شدن برطرف کنید تا تبدیل به مشکل جدی تری نشود.
مشکلات شایع دهان و دندان برای مادران باردار
اکثر بانوان دوران بارداری خود را بدون مشکلات دهان و دندان و نیاز به مراجعه جهت دندانپزشکی بارداری سپری می کنند. اما در بعضی بانوان می تواند مشکلاتی ایجاد کند که نیاز به رسیدگی و درمان دندانپزشکی سریع دارد. در ادامه به بعضی از شایع ترین مشکلاتی که ممکن است برای مادران باردار پیش آید اشاره می کنیم:
التهاب لثه
در پی تغییرات هورمونی در زنان باردار، برخی از بانوان دچار ابتلا به التهاب لثه می شوند. این بیماری باعث ایجاد تورم و حساسیت در بافت لثه می شود. در صورت وجود این مشکل، ممکن است هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، لثه ها خونریزی کنند. اگر این التهاب لثه درمان نشود، می تواند مشکلات جدی تری مانند بیماری لثه (پریودنتیت) یا عفونت لثه را باعث شود.
در صورت مشاهده علائم التهاب لثه، حتما به یک کلینیک دندانپزشکی که خدمات دندانپزشکی بارداری ارائه می دهد، مراجعه کنید.
پوسیدگی دندان
به دلایل مختلفی، خطر پوسیدگی دندان در دوران بارداری افزایش پیدا می کند. مثلا ممکن است به دلایل ویار به چیزهای شیرین، زیاد از حد این مواد غذایی را مصرف کنید؛ که همین موضوع می تواند باعث پوسیدگی دندان شود. علاوه بر این، تهوع صبحگاهی در دوران حاملگی، محیط دهان را اسیدی کرده که اگر کنترل و مدیریت نشود، باعث تحلیل مینای دندان و نازک شدن آن می شود.
در صورت گسترش پوسیدگی دندان، ممکن است مجبور به درمان ریشه دندان شویم. لازم به ذکر است که در حالت کلی، عصب کشی دندان در بارداری خطر جدی ای برای مادر و فرزند ایجاد نمی کند. اما شرایط استثناعی نیز وجود دارد.
تومورهای حاملگی
ممکن است در برخی زنان، بافتی مخصوصا لثه رشد بیش از حد پیدا کند که به عنوان تومور حاملگی شناخته می شوند. این تومورها بیشتر در سه ماهه دوم بارداری رخ می دهند و نشان بیماری جدی یا سرطان نیستند. بلکه صرفا تورمی هستند که اغلب مربوط به شکل گیری و تجمع پلاک دندانی اضافی هستند.
تجویز دارو
در دوران بارداری داروها از جفت عبور می کنند. بنابراین در تجویز آن ها باید نهایت احتیاط رعایت شود. برای نمونه، در صورت لزوم، تجویز داروهای دسته پنی سیلین و آموکسی سیلین و ماکرولیدها مانعی ندارد. ولی از تجویز تتراسیکلین باید اجتناب شود. چرا که می‌تواند سبب صدمه به کبد مادر و تغییر رنگ دندان های در حال تشکیل شود. تجویز استامینوفن و کدئین برای تسکین درد بلامانع است. ولی از مصرف آسپرین به ویژه در اواخر سه ماهه سوم بارداری باید اجتناب شود.
مجدد تاکید می شود همانطور که گفته شد با عبور داروها از جفت، اولاً مادر باردار نباید خودسرانه دارویی مصرف کند. دوماً در صورت ضرورت با تجویز پزشک یا دندانپزشک مصرف شود.
تزریق آمپول بی حسی
بی حسی دندان برای زن باردار در شرایطی که از مواد مناسبی استفاده شود، مانعی ندارد. آمپول هایی که در زمینه بی حسی در این دوران مورد استفاده قرار می گیرند معمولا دو نوع هستند. لیدوکائین که حاوی مقداری آدرنالین است که برای افزایش مقدار و زمان بی حسی اضافه می شود. این آدرنالین ممکن است بعد از تزریق، باعث افت فشار بیمار شود و برای افرادی که مشکل فشار خون یا ناراحتی قلبی دارند استفاده نمی شود.
برای اینکه افت فشار در مادران باردار ایجاد نشود، توصیه شده است که از تزریق آمپول های حاوی آدرنالین اجتناب کنیم. چون این افت فشار ممکن است باعث از دست دادن هوشیاری موقت بیمار شود که برای فرزند مادر باردار ایجاد مشکل می کند. نوع دیگر آمپولها مثل سیتانست که آدرنالین ندارد، معمولا بی ضررتر می باشد. بنابراین اگر شرایط خود را به دندانپزشک خود اطلاع دهید، آمپولی برایتان تزریق خواهد کرد که ضرر نداشته باشد.
رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی از مادران باردار مضر می باشد و اگر ضرورت نداشته باشد باید از آن پرهیز کرد. به ویژه برای جنین که مراحل رشد خود را می گذراند. تهیه عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس قبل از درمان دندانپزشکی و در ارتودنسی و بارداری یکی از نگرانی های اصلی در طول دوره بارداری است. به این ترتیب متخصصان تمام تلاش خود را برای اجتناب از تهیه عکس رادیوگرافی انجام خواهند داد.
در صورتی که فرآیند درمان نیازمند تهیه عکس رادیوگرافی باشد، متخصصان ما از یک پوشش محافظ برای حفاظت از شما و کودک در برابر تاثیرات مضر پرتوی ایکس استفاده خواهند کرد.
بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشکی بارداری
| دوران بارداری | مجوز درمان در دندانپزشکی |
| پیش از بارداری | حتمن مراجعه کنید |
| سه اول ابتدایی بارداری | حدالمقدور مراجعه نکنید |
| سه ماه دوم بارداری | مراجعه کنید |
| سه ماه آخر بارداری | حدالمقدور مراجعه نکنید |
سه ماه ابتدایی بارداری؛ مرگ و زندگی
اگر دچار بیماری اورژانسی دندان نیستید و دوران پیش از بارداری را برای رفتن به دندانپزشکی بارداری از دست داده اید، پیشنهاد می کنیم کمی بیش تر دست نگه دارید و به کلینیک دندانپزشکی در ماه های اول بارداری نروید.
بدترین و خطرناک ترین دوره برای انجام درمان های دندانپزشکی بارداری، سه ماهه اول است. چرا که در این ماه ها اندام های جنین در حال شکل گیری است و همچنین مادر احساس ناراحتی بیشتر می کند. همینطور بیشترین سقط های خود به خود در سه ماهه اول بارداری رخ می دهد.
بنابراین از انجام درمان های دندانپزشکی در این ماه ها خودداری شود. در سه ماهه اول نباید اقدام به ایمپلنت دندان یا لمینت دندان داشته باشید و کنترل پلاک و جرم دندانی و بهداشت دهان باید تنها علت مراجعه به دندانپزشک باشد.
سه ماه دوم بارداری؛ احتیاط شرط عقل است!
بهترین زمان برای درمان های معمول دندانپزشکی در سه ماهه دوم است. چون که اندام های جنین شکل گرفته و مادر احساس بهتری دارد و احتمال سقط جنین نیز کاهش می یابد.
سه ماه سوم بارداری؛ دندانپزشکی اکیدا ممنوع!
سه ماه سوم بارداری از نظر حساسیت، به سه ماه اول بارداری شباهت دارد. در این دوران نیز پزشکان مادران باردار را از تکیه زدن بر یونیت دندانپزشکی منع می کنند چرا که ممکن است عوارض رفتن به دندانپزشکی در بارداری گریبان گیرشان شود. مادر تحمل نشستن ندارد و باید فشار بسیاری را در مثانه اش تحمل کند. ممکن است فشار خونش بالا و پایین شود و یا از حال برود. در نتیجه پزشکان این دوران را نیز برای مراجعه به دندانپزشکی بارداری توصیه نمی کنند.
این عمل ها در دوران بارداری ممنوع اند
بد نیست با برخی از عمل ها و جراحی های ممنوع شده در دوران بارداری آشنا شوید. جراحی هایی که ما آن ها را در دوران بارداری توصیه نمی کنیم عبارتند از:
روکش دندان در بارداری
لمینت سرامیکی و ونیر کامپوزیت در دوران بارداری مجاز نیست. چرا که در هر یک از این جراحی ها شما در معرض اشعه ایکس خواهید بود. آن گونه که حرفش به میان آمد، اشعه ایکس یکی از مخرب ترین اعمال در روند درمانی است که می تواند سلامت مغزی جنین را به خطر بیندازد.
پل دندان در بارداری
اتفاقی نمی افتد اگر مجبور باشید یک جای خالی دندان را هشت و یا نُه ماه تحمل کنید. تحمل جای خالی دندان بهتر از تن دادن به خطرات عمل پل دندان در بارداری است. در عمل پل دندان، جای خالی یک دندان در میان دو دندان دیگر را با آلیاژها پر می کنند و فاصله میان دندان ها را از بین می برند.
جرم گیری دندان در بارداری
جرم گیری دندان در شرایط عادی هم جز درمان های اورژانسی به شمار نمی آید، چه برسد در دوران حاملگی که حساسیت دندانپزشکی بارداری دو چندان است. دندانپزشکان کار جرمگیری را به کسانی پیشنهاد می دهند که کار دندان هایشان از کار نگذشته است و کارشان با برداشتن سطحی پلاکت ها راه می افتد. اگر در این مرحله به سر می برید، برای مراجعه به دندانپزشکی دست نگه دارید و خطرات ناشی از دراز کشیدن بر یونیت دندانپزشک را به جان نخرید.
ایمپلنت دندان در بارداری
ایمپلنت نوعی حراجی دندانی است. در این شیوه از جراحی، جراح جای خالی دندان ها را پر می کند. ما اما در این دوره توصیه می کنیم ایمپلنت دندان هایتان را به تعویق بیندازید. پروسه طولانی مدت و رادیوگرافی و تزریق داروهای بیهوشی طی ایمپلنت کردن دندان می تواند جان شما و جنین را تهدید کند.
ارتودنسی در بارداری
ارتودنسی اگرچه یکی از رایج ترین عمل ها برای تثبیت و اصلاح فک و دندان هاست، اما در دوران بارداری می تواند خطرساز باشد. این عمل را نیز در دوران بارداری فراموش کنید.
به این ترکیب، عمل بلچینگ را نیز بیفزایید. خطرات دندانپزشکی بارداری یکی از حساس ترین و محتاطانه ترین مواردی است که در دوران بارداری باید مدنظر داشت. برای پرهیز از مراجعه حتی اورژانسی، دندانپزشکی پیشگیری را به درمان ترجیح بدهید.
